Ahoj, przyrodo!

W ubiegły poniedziałek klasa 2G wybrała się na wycieczkę do rezerwatu Bór na Czerwonem.

Torfowisko Bór na Czerwonem za lotniskiem w Nowym Targu jest cennym w skali Europy obiektem przyrodniczym Kotliny Orawsko-Nowotarskiej. W 1925 r. (90 lat temu) powołano rezerwat, o którego utworzenie zabiegał wybitny botanik i pionier ochrony przyrody w Polsce – prof. Władysław Szafer. Sam pomysł wyszedł od prof. Edwarda Lubicz-Niezabitowskiego - nauczyciela przyrody i dyrektora naszego Liceum.

W czasie II woj. światowej naziści wykorzystując ludność żydowską , na ogromną skalę eksploatowali złoża torfu, przyczyniając się w ten sposób do degradacji całego siedliska. Proceder ten został zatrzymany dopiero kilka lat po wojnie. Teren ten obecnie znajduje się pod opieką Nadleśnictwa Nowy Targ.

Od 2009 r. na terenie rezerwatu znajduje się ścieżka edukacyjna. Na jej końcu jest platforma widokowa, z której można podziwiać kopułę torfowiska, Tatry i Gorce. Obszar ten ponad 114 ha objęto dodatkową ochroną w ramach obszarów Natura 2000 Torfowiska Orawsko-Nowotarskie. Spacerując po ścieżce edukacyjnej możemy czytać tablice informacyjne szczegółowo zapoznające nas z wiedzą o torfowisku. Torf to osad organiczny, zbudowany z obumarłych szczątków roślin. Grubość zalegającego torfu w rezerwacie wynosi 3-4 m. W sprzyjających warunkach torf przyrasta o 1 mm w ciągu roku. Torfowisko wysokie stanowiące tylko 5-10% torfowisk w Polsce, zaczęło tworzyć się 8 tys. lat temu. To teren o stałym, bardzo silnym uwilgoceniu, zasilane tylko przez wody opadowe. Ma budowę kępkowo-dolinną - bezleśna kopuła o łagodnych zboczach, a wokół niej tzw. okrajek o szerokości kilku do kilkudziesięciu metrów.

Trasę rozpoczęliśmy w lesie (rośnie tu sosna pospolita rasy podhalańskiej) z pozostawionym w nim martwym drewnem. Drewno takie jest bardzo cenne przyrodniczo, gdyż jest ono miejscem życia dla tysięcy gatunków bakterii, grzybów, roślin i zwierząt. Im bliżej jesteśmy w stronę kopuły, tym las staje się rzadszy, a podmokły teren dna lasu porastają połacie mchu. Najczęstszym jest torfowiec, który dzięki budowie zatrzymuje duże ilości wody. 1 kg wysuszonego mchu torfowca może wchłonąć, aż kilkanaście litrów wody. Panujące na torfowisku warunki są trudne dla roślin, gdyż gleba jest bardzo uboga w składniki pokarmowe. Rosną tu: bagno zwyczajne, żurawina błotna oraz borówki brusznica i bagienna. Najwięcej emocji wzbudza malutka rosiczka okrągłolistna jedna z nielicznych w Polsce roślin mięsożernych. Ma zaledwie 10 cm wysokości , a potrafi zapolować na małą muszkę. Na powierzchni jej liści znajdują się włoski pokryte kropelkami słodkiej i lepkiej cieczy, do której przyczepiają się drobne owady. Rosiczka polując uzupełnia braki azotu wynikające z ubogiej gleby torfowiska. Idąc dalej dochodzimy do kopuły torfowiska, która prawie w całości porośnięta jest karłowatymi drzewami. Naukowcy nie ustalili, czy są to osobniki kosodrzewiny, czy sosny drzewokosej (mieszańca sosny zwyczajnej z kosodrzewiną). Można tu zobaczyć żmiję zygzakowatą (jedynego w Polsce jadowitego węża), a w rowach kumaka górskiego i traszkę. Na kopule torfowiska często odpoczywają sarny, a po niebie fruwają bociany czarne i myszołowy.

Nadleśnictwo Nowy Targ prowadzi na terenie rezerwatu zabiegi, które mają na celu przywrócenie pierwotnego, naturalnego charakteru. Ochrona czynna tu prowadzona to: budowa zastawek oraz wałów zatrzymujących odpływ wody przyczyniających się do zwiększenia wilgotności terenu. Usunięcie z kopuły torfowiska sosny zwyczajnej powoduje ponowne pojawienie się charakterystycznych dla tego terenu roślin. Ważna jest także edukacja społeczeństwa.

zdjęcia: http://goszczynski.nowotarski.pl/galeria.php?galeria_id=99